Op deze pagina staan de objecten in/aan het Keizer Karelplein in Centrum / Midden:
- Keizer Karelplein geheel
En: - Concertgebouw de Vereeniging
- Stadsschouwburg (opent in aparte pagina Nassausingel)
- Standbeeld Karel de Grote
- Titus Brandsma Gedachteniskerk (opent in aparte pagina Stijn Buysstraat)
Klik op het item wat u wilt zien voor directe toegang of scroll door alle artikelen van deze straat. Via het balletje met pijl rechts onderaan komt u hier weer terug (browsers in Windows).
Klik hier om terug te gaan naar de pagina Nijmegen Centrum / Benedenstad
Dat is een groot en druk verkeersplein nabij het centrum, vernoemd naar Karel de Grote.
Het plein is rond 1880 aangelegd, toen de Nijmeegse vestingwerken werden afgebroken en er een omvangrijke stadsuitbreiding plaatsvond. Het plein is ontworpen door de Maastrichtenaar W.J. Brender à Brandis, die het Parijse Place de l'Étoile (tegenwoordig Place Charles-de-Gaulle) tot voorbeeld nam.
Het ronde plein had oorspronkelijk een diameter van ongeveer 150 meter. Op 18 juli 1962 werd in het parkje in het midden van het plein een ruiterstandbeeld van Karel de Grote onthuld, dat ontworpen is door Albert Termote (zie foto en uitleg van mij over dit beeld elders in deze groep).
Op het plein zijn zes straten aangesloten: Van Schaeck Mathonsingel, Nassausingel, Bisschop Hamerstraat, Oranjesingel, St. Annastraat en de Graafseweg.
Opmerkelijke gebouwen aan het plein zijn het concertgebouw De Vereeniging uit 1915, de Stadsschouwburg en de neoromaanse Titus Brandsma Gedachteniskerk. Verder staan er enkele kantoorgebouwen en wat wooneenheden.
Het Keizer Karelplein is bekend vanwege de grote verkeersdrukte; evenals het Keizer Traianusplein bij de Waalbrug, is het een knooppunt dat de doorstroom van verkeer door Nijmegen bemoeilijkt. Het plein is een traditionele rotonde, dus het verkeer op het plein heeft geen voorrang op het verkeer dat het plein oprijdt. Ook is er geen rijstrookmarkering op het plein.
Het plein maakt deel uit van de Provinciale weg 326 (van de Graafseweg naar de Oranjesingel) en ook de Provinciale weg 844 (St. Annastraat) en Provinciale weg 842 (Groesbeekseweg) komen op het plein uit.
datum foto: 20-04-2016
bron foto: Paul Marsman©
Het betreft een concertgebouw, gelegen aan het Keizer Karelplein.
Nadat rond 1900 de oude Nijmeegse concertzaal zijn beste tijd bleek te hebben gehad, kwamen er plannen voor een nieuwe. Dat deze plannen geen overbodige luxe waren, bleek uit de houding van de destijds beroemde dirigent Willem Mengelberg. Hij weigerde Nijmegen nog langer aan te doen zolang er niets aan de accommodatie werd gedaan.
Nadat in 1914 met de bouw van een nieuwe concertzaal was begonnen, vond in februari 1915 de officiële opening plaats. Architect van het geheel was de uit Roermond afkomstige, maar sinds jaar en dag in Nijmegen wonende vermaarde Oscar Leeuw.
Het duurde nog twee jaar voordat ook de kleine zaal geopend werd. De Vereeniging bleek bij die volledige ingebruikname een Gesamtkunstwerk te zijn geworden, want zowel de architect Oscar Leeuw, naar wie een ruimte in het gebouw is vernoemd, als zijn broer Henri Leeuw jr. (schilder en beeldhouwer) en Huib Luns (kunstschilder) hadden een bijdrage geleverd. In het gebouw zijn verschillende kenmerken van de Art Nouveau en Art Deco te vinden.
Van de eerder zo kritische Mengelberg is bekend dat hij het gebouw 'het mooiste Concertgebouw van Nederland' vond. De grote zaal staat bekend om zijn goede akoestiek, die samen met het concertgebouw van Amsterdam zelfs de beste van Nederland is. Ook internationaal kan de Vereeniging zich goed meten met beroemde concertzalen in bijvoorbeeld Berlijn, Basel, Wenen en Cincinetti.
De Vereeniging behoort weliswaar tot de kleinere concertzalen internationaal, maar kent, voor een kleine zaal, een opvallend lange nagalm, welke voor symfonische muziek een groot voordeel is. Nadeel is dat zo'n nagalm de zaal ongeschikt maakt voor toneel. Maar deze lange nagalmtijd gaf juist de mogelijkheid om zo een goede concertzaal te zijn. De nagalm maakt dat de zuivere tonen beter uitkomen, zodat de klank voller is en een musicus de zaal hoort reageren.
Minstens zo belangrijk als de galm is het niveau, de geluidsterkte in relatie tot het door de musici opgewekte geluidvermogen. Nagalm, volume en luidheid van de zaal zijn echter aan elkaar gekoppeld. Een kleine zaal met een lange nagalm klinkt hard en luid, een grote zaal met een korte nagalm klinkt daarentegen zacht en zwak. Wil men in een kleinere zaal toch een lange galm hebben, dan moet men wel op zijn hoede zijn voor te hoge niveaus. "De Vereeniging" heeft altijd een relatief lange nagalm gehad. Dit is één van zijn charmes, en deze wat lange galm was eigenlijk nodig omdat "De Vereeniging" door zijn aanwezigheid van gebogen vlakken, bij een te korte galm niet voldoende echo-vrij zou kunnen zij. Dat nu ondanks de lange galm "De Vereeniging" toch niet te luid is, komt door de bijzondere vorm van de ruimte, of zo men wilt, nis voor het orkest. Dit niet zichtbare, maar wel hoorbare aspect mag als uitzonderlijke klasse genoemd worden van architect Leeuw.
Vanwege een restauratie is de zaal eens in miniatuur nagebouwd en zijn de aanpassingen stuk voor stuk verwerkt en getest om de garantie te hebben dat musicus en gast het optimale rendement hadden wat ze gewend waren. Dat is in de huidige toestand meer dan gelukt.
De grote zaal heeft 1450 zitplaatsen, al worden er bij popconcerten ook wel eens 1800 mensen toegelaten.
De tweede foto betreft een zijaanzicht, met de feitelijke hoofdingang.
Het gebouw heeft de status van rijksmonument.
datum bovenste foto: 22-04-2016
datum foto onder (zijaanzicht): 17-04-2017
bron beide foto's: Paul Marsman©
In het midden van het Keizer Karelplein staat de beeltenis met paard en zwaard van Karel de Grote (waarschijnlijk 2 april 747 of 748 -Aken, 28 januari 814), afkomstig uit het geslacht der Karolingen, beter bekend als Keizer Karel.
Karel de Grote was vanaf 9 oktober 768 koning der Franken en vanaf 25 december 800 keizer van het Westen. Keizer Karel was kleinzoon van Karel Martel en kreeg reeds tijdens zijn leven de bijnaam "de Grote" en geldt sinds de middeleeuwen als een van de belangrijkste heersers van het Westen. Het Frankische Rijk kende onder hem zijn grootste omvang. Met zijn kroning door paus Leo III op eerste kerstdag 800 in Rome, werd het keizerschap in West-Europa in ere hersteld. Op initiatief van keizer Frederik Barbarossa werd Karel de Grote op 29 december 1165 door de tegenpaus Paschalis III heilig verklaard. Reeds in het epos Karolus Magnus et Leo Papa (eind 8e eeuw) werd hij tot "Pater Europae" ("Vader van Europa") uitgeroepen. Karel de Grote wordt beschouwd als een persoonlijkheid die het collectief Europees historisch bewustzijn heeft vormgegeven. Zowel de Duitsers als de Fransen voeren het begin van hun nationale geschiedenis terug tot Karel de Grote. De stad Aken stelde in 1949 als erkenning voor zijn verdiensten de Internationale Karelsprijs Aken in, die jaarlijks wordt uitgereikt.
De feiten over Karel de Grotes leven zijn voor sommige delen van zijn leven zeer schaars, terwijl we over andere delen juist zeer goed geïnformeerd zijn. Terwijl er voor het midden en het einde van zijn leven in vergelijking met andere middeleeuwse heersers een ongewoon rijk bronnenmateriaal voorhanden is, is er nauwelijks iets over zijn kindertijd en jeugd bekend. Zelfs zijn geboortedatum is onderwerp van speculatie. Zijn klaarblijkelijk aanzienlijke vorming kon hij pas op volwassen leeftijd hebben verworven. Mogelijkerwijs werd hij net als zijn broer Carloman in Saint-Denis opgevoed. Wie zijn leermeesters waren, is onbekend. Of daar op dat ogenblik reeds het volledige programma van de septem artes liberales, de zeven vrije kunsten, werd onderwezen, is onduidelijk. Karel zette zich later in het kader van zijn onderwijshervorming in voor het herstel van deze zeven vrije kunsten, wat erop lijkt te wijzen dat deze tijdens zijn jeugd niet tot het vaste curriculum behoorden. Maar in elk geval was elementaire wereldoriëntatie ook reeds een onderdeel van de eerste van de zeven kunsten, de grammatica, die niet alleen Latijns taalonderricht omvatte, maar ook alle kennis die noodzakelijk was voor een competente omgang met teksten. Ook als volwassene nam Karel nog levendig deel aan onderwijsvragen van velerlei aard. Vooral aan theologische en filosofische discussies zoals de beeldenstrijd, waarin hij in de kanttekeningen van de libri Carolini persoonlijk stelling nam. Hij mengde zich ook in de discussie over het Adoptianisme en belastte hofgeleerden zoals Alcuinus met de opheldering van zulke vragen. De rijkelijk overgeleverde veeleisende, vaak ook uitgesproken onderhoudende dichtkunst uit de hofkringen zal Karel in ieder geval hebben kunnen waarderen, daar zijn kennis van het Latijn en literatuur meer dan behoorlijk was.
Latijn was ongetwijfeld een van de hoftalen, en gezien de internationale samenstelling van de hofhouding zelfs de enige taal die allen of in elk geval de meesten beheersten. Daarnaast was er de constante aanwezigheid van het Latijn als liturgische taal. Ook aan het onderwijs van zijn eigen kinderen hechtte hij grote waarde. Behalve het literaire onderwijs, dat op dat ogenblik geen vanzelfsprekendheid was voor jonge edelen (het aantal geschoolde leken nam pas vanaf de tweede helft van de 8e eeuw weer toe), moeten ook de omgang met wapens en de jacht, die Karel nog tot op hoge leeftijd bedreef, een hoog aanzien hebben genoten.
Ofschoon Nijmegen haar reputatie als keizerstad vaak aan "Karel de Grote" ophangt blijkt Keizer Karel maar bar weinig met Nijmegen van doen te hebben gehad. Karel de Grote was er op het paasfeest van 777 en een paar keer tussen 804 en 814. Vermoedelijk heeft hij er toen zelfs gewoond, hoewel niet bestendig. Hierover is echter geen zekerheid. In 806 liet Karel, in het Valkhof, de rijksverdeling tussen zijn zonen Karel, Lodewijk en Pepijn bezweren. De volledige bouw van dat zelfde Valkhof, wat ook hem vaak wordt toegedicht, is onzin. Dat is gerealiseerd tussen 1152 en 1155 en aan de latere Keizer Barbarossa te danken, die geen nazaat van Karel de Grote was. Het Karolingische geslacht is namelijk in 911 uitgestorven.
Op de foto een standbeeld van Karel de Grote in het midden van het naar hem vernoemde "Keizer Karelplein."
Voor uitgebreide informatie over Karel de Grote verwijzen we naar het artikel over hem in de rubriek "Bekende Personen." Dat artikel bereikt u door hier te klikken.
datum foto: 22-04-2016
bron foto: Paul Marsman©
